رأفت در لغت به معنای نرم و نازک دلى، مقابل سخت دلى است. رأفت، مقابل قساوت، به معناى شدّت رحمت است.
معنای اصطلاحی رأفت
معنای رأفت بندگان
رأفت در انسانها به معناى نرم و دل نازک بودن است که در محبت و نیکی به دیگران و گذشت از آنان تجلّى مى یابد؛
معنای رأفت خداوند
رأفت خداوند متعال به معناى احسان به بندگان وگذشت ازآنان مى‌باشد.
تفاوت رأفت با رحمت
تفاوت رأفت با رحمت این است که رحمت عام و گسترده تر از رافت است .از این رو، رأفت در خداوند متعال به معناى احسان و عنایت خاص به بندگان مؤمن است؛ لیکن گستره رحمت الهى وسیع‌تر است؛ یعنى هم شامل رحمت رحمانیه مى‌شود که کافر و مؤمن را در بر مى‌گیرد و هم رحمت رحیمیه که اختصاص به مؤمناندارد؛ اما صفت «رؤف» همچون «رحیم» تنها شامل مؤمنان مى‌گردد؛ از این رو، در قرآن کریم در بسیارى ازآیات در کنار «رحیم» به کار رفته است.
( فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۴۶-۴۷)
رافت اسلامی در مجازات اسلامی بیانگر این نکته است که مجازات در اسلام به منظور اصلاح و تادیب افراد است و اگر ندامت و پشیمانی در عمل و رفتار فردی مشخص شد ،حاکم اسلامی می تواند در مجازات او تخفیف اعمال نماید .
عفو و مجازات مجرمین که در قانون اساسی آمده است در راستای رافت اسلامی صورت می گیرد و به مناسبت اعیاد ملی و مذهبی عده ای از مجرمان که دارای شرایط عفو و یا تخفیف مجازات هستند با دستور مقام معظم رهبری مورد عفو و تخفیف مجازات قرار می گیرند.
البته روشن است که رافت و بخشش اسلامی دارای ضوابط و شرایطی است و فرد باید از این شرایط برخوردار باشد از جمله اینکه جرم او از موارد حقوق ناس و جرایم سنگین امنیتی و کلاهبرداری و اختلاس و مانند آن نباشد و فرد دارای سابقه کیفری و تعدد جرم نداشته باشد.
فردی که مرتکب جرم می‌شود در عین حال که باید مجازاتی عادلانه را تحمل کند اما باید همواره راه بازگشتی داشته باشد تا بتواند با امید به گذشت حاکم اسلامی به آغوش خانواده و جامعه باز گردد. اما عفو مجرمان می‌تواند تاثیر فراوانی در کاهش درد و رنج خانواده‌هایی که سرپرست آنها در زندان به سر می‌برند داشته باشد، چرا که در واقع خانواده مجرمین نیز با زندانی شدن آنها مجازات می‌شوند که عفو آن دسته از مجرمان که به واقع از کرده خود پشیمان‌اند هم آثار تربیتی برای زندانیان و هم برکات فراوان برای خانواده‌های آنان دارد.
حجت‌الاسلام موسی قربانی قاضی دیوان عالی کشور در این باره اظهار داشت: اگر عفوی که صورت می‌گیرد براساس بررسی‌های جدی قوه قضاییه و سازمان زندان‌ها باشد، علاوه بر آنکه برخود زندانی تاثیر دارد روی دیگر زندانیان نیز تاثیرگذار است. اگر این افراد کسانی باشند که ندامت در عملکردشان احراز شده باشد، سایر زندانیان نیز خواهند فهمید چنانچه در رویه خود تغییر ایجاد کرده و بتوانند پشیمانی خود را اثبات کنند در لیست عفو قرار خواهند گرفت.
جمهوری اسلامی با عفو زندانیان نشان می‌دهد در عین اینکه در مجازات قاطع است اما اصراری بر ماندن مجرمین در زندان تا پایان مدت محکومیت ندارد و هر زمان احساس کند در این افراد تغییر ایجاد شده آنها را مشمول عفو کرده و با این کار هم اعمال جدیت در مجازات و هم رأفت الهی مدنظر قانون‌گذاران و مسئولان جمهوری اسلامی قرار دارد.
عفو شامل این افراد و مواردی که حق‌الناس است، نمی‌شود و علاوه بر آن افرادی که جرایم شدید مثل کلاهبرداری و اختلاس مرتکب شده‌اند شامل عفو نمی‌شوند. با توجه به آنکه قتل عمد هم مجازات قصاص و هم محکومیت زندان دارد و از آنجا که حکومت نمی‌تواند دخالتی در مسئله قصاص داشته باشد چنانچه اولیاء دم از حق قصاص خود بگذرند مدت حبس محکومین می‌تواند مورد عفو قرار گیرد.
(www.icana.ir/Fa/Newsamp/233802)
در جریان فتنه 88 و اغتشاشات دیماه سال گذشته با کسانی که تحت تاثیر تبلیغات دشمن فریب خورده و عناد و دشمنی با نظام نداشته و وابسته به گروههای معاند نبودند با رافت اسلامی برخورد گروید و حساب آنها از اغتشاش گران و آشوبگران جدا گردید.
شرایط عفو و رافت اسلامی در مجازات و شرایط مشمولان آن و غیر مشمولان آن در قانون مجازات اسلامی آمده است.
بر اساس ماده ۲۴ قانون مجازات اسلامی : عفو یا تخفیف مجازات محکومان، در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه با مقام رهبری است.
در عفو اسلامی افرادی که طبق تایید مقام عالی قضایی برای عفو مورد تایید باشند به رهبری اعلام شده و به دستور ایشان مورد عفو قرار میگیرند.
شرایط عفو در موارد زیر احراز می شود:
اگر جرمی مورد عفو واقع شود و شاکی خصوصی دادخواست ضرر و زیان نداده باشد، قرار تامین خواسته صادره در آن مورد باید فک شود.
هرگاه شخصی محکوم به حبس و رد مال حاصل از جرم به صاحب آن شود و حبس او مشمول عفو عمومی شود، حکم به رد مال چون جنبه کیفری ندارد، مشمول عفو نمی شود.
عفو یا تخفیف مجازات به وسیله مقام معظم رهبری مربوط به بعد از قطعیت احکام است.
عفوی که از طرف مقام رهبری داده می شود عفو خصوصی است و تاثیری در مجازات‌های تبعی و تکمیلی ندارد.
عفو شامل انفصال خدمت نمی شود؛ مگر در موارد مصرح در قانون.
لغو حکم آزادی مشروط و یا تعلیق اجرای حکم مانع استفاده از عفو نیست.
در صورتی که فرمان عفو، کلی باشد و زندانیان خاصی را چه از نظر نوع مجرمیت و یا از نظر تابعیت بیگانه مستثنی نکرده باشد، عفو شامل اتباع خارجی با رعایت شرایط می شود.
استفاده از عفو در محکومیت به جزای نقدی، بنا بر آنچه از ماده 4 آیین نامه کمیسیون عفو و بخشودگی و تبصره های ذیل ماده 38 قانون مجازات اسلامی استنباط می شود، منع قانونی ندارد و استفاده قبلی متقاضی از آزادی مشروط در مورد حبس، موجب محرومیت او از استفاده از عفو مقام معظم رهبری نیست.
عفو عمومی که به تصویب قوه مقننه می رسد رافع آثار جرم و محکومیت است. سایر عفوها فقط اجرای حکم را موقوف می کند اما آثار محکومیت به حال خود باقی است؛ بنا بر این محکومینی که قبل از اتمام مجازات مشمول عفو و از زندان آزاد شده اند عفو آنان رافع آثار قبلی ناشی از ماده 62 مکرر قانون مجازات اسلامی نمی شود.
قاضی مجری نیابت نیز می تواند پیشنهاد عفو محکوم علیه را بدهد.
عفوی که قوه مقننه و یا شورای انقلاب اسلامی تصویب و اعطا کرده، عفو عمومی محسوب و عفوی که حضرت امام خمینی «قدس سره» یا مقام معظم رهبری «مد ظله العالی» اعطا کنند، عفو خصوصی است و در عفو خصوصی آثار تبعی جرم زائل نمی شود، مگر اینکه در دستورالعمل عفو خصوصی تصریح شده باشد.
گاهی هم عفو به صورت موردی اتفاق می‌افتد که اساس آن بر رفتار و کردار زندانی در زندان است؛ به طوری که پیشنهاد اعطای عفو در کمیسیونی به همین نام ارایه و با درنظر گرفتن مواردی همچون شرکت زندانی در فعالیتهای مذهبی، اصلاحی و ... برای او درخواست عفو می‌شود.
تعدادی از زندانیان و عفو و خروج آنان از زندان، امنیت جامعه را به خطر می‌اندازد، بنابراین این گروه دوم که جزو مشتریان دایمی زندان‌ها هستند به دلیل تعدد ارتکاب به جرایم مشمول عفو نخواهند شد.
بر اساس رأفت اسلامی امتیازاتی به زندانی ارایه می‌شود که عفو مشروط یا تعویق اجرای حکم، یکی از آنهاست اما تصمیم نهایی با مقام معظم رهبری و تفویض رییس قوه قضاییه است.
برای اینکه زندانی بتواند از این رأفت اسلامی برخوردار باشد باید مواردی را رعایت کند که در میان آنها، در پیش گرفتن اخلاق و رفتار مناسب در زندان و تاثیرگذاری بر سایر هم‌سلولی‌ها، از نکات اصلی به شمار میرود.
(www.shabestan.ir/detail/News/444061)
معنای اصطلاحی رأفت
معنای رأفت بندگان
رأفت در انسانها به معناى نرم و دل نازک بودن است که در محبت و نیکی به دیگران و گذشت از آنان تجلّى مى یابد؛
معنای رأفت خداوند
رأفت خداوند متعال به معناى احسان به بندگان وگذشت ازآنان مى‌باشد.
تفاوت رأفت با رحمت
تفاوت رأفت با رحمت این است که رحمت عام و گسترده تر از رافت است .از این رو، رأفت در خداوند متعال به معناى احسان و عنایت خاص به بندگان مؤمن است؛ لیکن گستره رحمت الهى وسیع‌تر است؛ یعنى هم شامل رحمت رحمانیه مى‌شود که کافر و مؤمن را در بر مى‌گیرد و هم رحمت رحیمیه که اختصاص به مؤمناندارد؛ اما صفت «رؤف» همچون «رحیم» تنها شامل مؤمنان مى‌گردد؛ از این رو، در قرآن کریم در بسیارى ازآیات در کنار «رحیم» به کار رفته است.
( فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۴۶-۴۷)
رافت اسلامی در مجازات اسلامی بیانگر این نکته است که مجازات در اسلام به منظور اصلاح و تادیب افراد است و اگر ندامت و پشیمانی در عمل و رفتار فردی مشخص شد ،حاکم اسلامی می تواند در مجازات او تخفیف اعمال نماید .
عفو و مجازات مجرمین که در قانون اساسی آمده است در راستای رافت اسلامی صورت می گیرد و به مناسبت اعیاد ملی و مذهبی عده ای از مجرمان که دارای شرایط عفو و یا تخفیف مجازات هستند با دستور مقام معظم رهبری مورد عفو و تخفیف مجازات قرار می گیرند.
البته روشن است که رافت و بخشش اسلامی دارای ضوابط و شرایطی است و فرد باید از این شرایط برخوردار باشد از جمله اینکه جرم او از موارد حقوق ناس و جرایم سنگین امنیتی و کلاهبرداری و اختلاس و مانند آن نباشد و فرد دارای سابقه کیفری و تعدد جرم نداشته باشد.
فردی که مرتکب جرم می‌شود در عین حال که باید مجازاتی عادلانه را تحمل کند اما باید همواره راه بازگشتی داشته باشد تا بتواند با امید به گذشت حاکم اسلامی به آغوش خانواده و جامعه باز گردد. اما عفو مجرمان می‌تواند تاثیر فراوانی در کاهش درد و رنج خانواده‌هایی که سرپرست آنها در زندان به سر می‌برند داشته باشد، چرا که در واقع خانواده مجرمین نیز با زندانی شدن آنها مجازات می‌شوند که عفو آن دسته از مجرمان که به واقع از کرده خود پشیمان‌اند هم آثار تربیتی برای زندانیان و هم برکات فراوان برای خانواده‌های آنان دارد.
حجت‌الاسلام موسی قربانی قاضی دیوان عالی کشور در این باره اظهار داشت: اگر عفوی که صورت می‌گیرد براساس بررسی‌های جدی قوه قضاییه و سازمان زندان‌ها باشد، علاوه بر آنکه برخود زندانی تاثیر دارد روی دیگر زندانیان نیز تاثیرگذار است. اگر این افراد کسانی باشند که ندامت در عملکردشان احراز شده باشد، سایر زندانیان نیز خواهند فهمید چنانچه در رویه خود تغییر ایجاد کرده و بتوانند پشیمانی خود را اثبات کنند در لیست عفو قرار خواهند گرفت.
جمهوری اسلامی با عفو زندانیان نشان می‌دهد در عین اینکه در مجازات قاطع است اما اصراری بر ماندن مجرمین در زندان تا پایان مدت محکومیت ندارد و هر زمان احساس کند در این افراد تغییر ایجاد شده آنها را مشمول عفو کرده و با این کار هم اعمال جدیت در مجازات و هم رأفت الهی مدنظر قانون‌گذاران و مسئولان جمهوری اسلامی قرار دارد.
عفو شامل این افراد و مواردی که حق‌الناس است، نمی‌شود و علاوه بر آن افرادی که جرایم شدید مثل کلاهبرداری و اختلاس مرتکب شده‌اند شامل عفو نمی‌شوند. با توجه به آنکه قتل عمد هم مجازات قصاص و هم محکومیت زندان دارد و از آنجا که حکومت نمی‌تواند دخالتی در مسئله قصاص داشته باشد چنانچه اولیاء دم از حق قصاص خود بگذرند مدت حبس محکومین می‌تواند مورد عفو قرار گیرد.
(www.icana.ir/Fa/Newsamp/233802)
در جریان فتنه 88 و اغتشاشات دیماه سال گذشته با کسانی که تحت تاثیر تبلیغات دشمن فریب خورده و عناد و دشمنی با نظام نداشته و وابسته به گروههای معاند نبودند با رافت اسلامی برخورد گروید و حساب آنها از اغتشاش گران و آشوبگران جدا گردید.
شرایط عفو و رافت اسلامی در مجازات و شرایط مشمولان آن و غیر مشمولان آن در قانون مجازات اسلامی آمده است.
بر اساس ماده ۲۴ قانون مجازات اسلامی : عفو یا تخفیف مجازات محکومان، در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه با مقام رهبری است.
در عفو اسلامی افرادی که طبق تایید مقام عالی قضایی برای عفو مورد تایید باشند به رهبری اعلام شده و به دستور ایشان مورد عفو قرار میگیرند.
شرایط عفو در موارد زیر احراز می شود:
اگر جرمی مورد عفو واقع شود و شاکی خصوصی دادخواست ضرر و زیان نداده باشد، قرار تامین خواسته صادره در آن مورد باید فک شود.
هرگاه شخصی محکوم به حبس و رد مال حاصل از جرم به صاحب آن شود و حبس او مشمول عفو عمومی شود، حکم به رد مال چون جنبه کیفری ندارد، مشمول عفو نمی شود.
عفو یا تخفیف مجازات به وسیله مقام معظم رهبری مربوط به بعد از قطعیت احکام است.
عفوی که از طرف مقام رهبری داده می شود عفو خصوصی است و تاثیری در مجازات‌های تبعی و تکمیلی ندارد.
عفو شامل انفصال خدمت نمی شود؛ مگر در موارد مصرح در قانون.
لغو حکم آزادی مشروط و یا تعلیق اجرای حکم مانع استفاده از عفو نیست.
در صورتی که فرمان عفو، کلی باشد و زندانیان خاصی را چه از نظر نوع مجرمیت و یا از نظر تابعیت بیگانه مستثنی نکرده باشد، عفو شامل اتباع خارجی با رعایت شرایط می شود.
استفاده از عفو در محکومیت به جزای نقدی، بنا بر آنچه از ماده 4 آیین نامه کمیسیون عفو و بخشودگی و تبصره های ذیل ماده 38 قانون مجازات اسلامی استنباط می شود، منع قانونی ندارد و استفاده قبلی متقاضی از آزادی مشروط در مورد حبس، موجب محرومیت او از استفاده از عفو مقام معظم رهبری نیست.
عفو عمومی که به تصویب قوه مقننه می رسد رافع آثار جرم و محکومیت است. سایر عفوها فقط اجرای حکم را موقوف می کند اما آثار محکومیت به حال خود باقی است؛ بنا بر این محکومینی که قبل از اتمام مجازات مشمول عفو و از زندان آزاد شده اند عفو آنان رافع آثار قبلی ناشی از ماده 62 مکرر قانون مجازات اسلامی نمی شود.
قاضی مجری نیابت نیز می تواند پیشنهاد عفو محکوم علیه را بدهد.
عفوی که قوه مقننه و یا شورای انقلاب اسلامی تصویب و اعطا کرده، عفو عمومی محسوب و عفوی که حضرت امام خمینی «قدس سره» یا مقام معظم رهبری «مد ظله العالی» اعطا کنند، عفو خصوصی است و در عفو خصوصی آثار تبعی جرم زائل نمی شود، مگر اینکه در دستورالعمل عفو خصوصی تصریح شده باشد.
گاهی هم عفو به صورت موردی اتفاق می‌افتد که اساس آن بر رفتار و کردار زندانی در زندان است؛ به طوری که پیشنهاد اعطای عفو در کمیسیونی به همین نام ارایه و با درنظر گرفتن مواردی همچون شرکت زندانی در فعالیتهای مذهبی، اصلاحی و ... برای او درخواست عفو می‌شود.
تعدادی از زندانیان و عفو و خروج آنان از زندان، امنیت جامعه را به خطر می‌اندازد، بنابراین این گروه دوم که جزو مشتریان دایمی زندان‌ها هستند به دلیل تعدد ارتکاب به جرایم مشمول عفو نخواهند شد.
بر اساس رأفت اسلامی امتیازاتی به زندانی ارایه می‌شود که عفو مشروط یا تعویق اجرای حکم، یکی از آنهاست اما تصمیم نهایی با مقام معظم رهبری و تفویض رییس قوه قضاییه است.
برای اینکه زندانی بتواند از این رأفت اسلامی برخوردار باشد باید مواردی را رعایت کند که در میان آنها، در پیش گرفتن اخلاق و رفتار مناسب در زندان و تاثیرگذاری بر سایر هم‌سلولی‌ها، از نکات اصلی به شمار میرود.
(www.shabestan.ir/detail/News/444061)
پرسمان دروس معارف
پرسمان ویژه اندروید
نرم افزار پرسمان 3
کتابخانه
نظرات